Yacouba Sawadogo, người đàn ông dừng bước sa mạc Sahara, Burkina Faso | Khám Phá Bốn Phương
Sa mạc Sahara với sức mạnh khủng khiếp mang theo trong mình, hung hãn xâm chiếm đất đai của con người, mở rộng diện tích không ngừng nghỉ cả ngày lẫn đêm. Thế nhưng, Yacouba Sawadogo, một người đàn ông nhỏ bé sống ở Burkina Faso, đã khiến Sahara phải dừng bước cúi đầu. Ông đã làm điều đó như thế nào?
Yacouba Sawadogo sống tại Burkina Faso, một quốc gia châu Phi nằm ở rìa Tây Nam sa mạc Sahara. Tại đây, đất nông nghiệp của con người ngày càng bị thu hẹp bởi sa mạc hóa, mùa màng thì nghèo nàn, nhiều gia đình đối mặt với nạn đói phải rời bỏ quê hương đi nơi khác.Đầu những năm 1980, Yacouba Sawadogo không thể chịu đựng nổi hoàn cảnh này. Ông bắt đầu thử nghiệm trồng trọt trên những phần đất phải bỏ hoang, người dân coi việc đó là điên rồ và đặt cho ông biệt danh “Madman – Gã điên”. Những từ như “Nản chí”, “Bỏ cuộc” hình như không có trong từ điển của “Gã điên” Yacouba Sawadogo. Mỗi năm, ông lại thử nghiệm, cải tiến phương pháp trồng trọt của mình và cuối cùng đã thành công ngoài mong đợi. Trong hơn 30 năm qua, tự ông đã biến 60 ha đất hoang thành đất nông nghiệp với nhiều loại thực vật phong phú, mùa màng thu hoạch tăng gấp 3 lần. Từ một “Gã điên” – ông nhận được sự tôn trọng của mọi người, chính thức được gọi là “The man who stopped the desert – Người đàn ông dừng bước sa mạc”.Trước hết, chúng ta đều biết điều kiện tự nhiên tại vùng rìa sa mạc, đó là: Lượng mưa ít, Địa hình không bằng phẳng, Đất đai cằn cỗĩ. Phương pháp truyền thống ở Burkina Faso là chờ mưa xuống, bắt đầu trồng trọt. Yacouba Sawadogo đã thay đổi nó – Chuẩn bị mọi thứ sẵn sàng trong lúc không thể trồng trọt hay trước khi mùa mưa bắt đầu.Đầu tiên, Yacouba Sawadogo xếp những viên đá thành từng hàng (stones line) cắt ngang theo độ dốc của mặt đất, để khi nước mưa rơi xuống, sẽ bị giữ lại lâu hơn và ngấm sâu vào đất.Người dân đang cùng nhau xếp đá theo từng hàng dựa vào độ dốc của mặt đất. Những hoạt động cộng động này còn giúp gắn kết tình cảm chòm xóm.Sau đó, Yacouba đào những hố nhỏ (Zai hole) có chiều ngang 25cm, sâu khoảng 20cm, với một vách cao hơn vách còn lại. Trong hố Zai, ta đặt sẵn vào phân bón, đất màu mỡ, hạt giống. Khi mưa xuống, nước mưa khi chảy đến hố Zai sẽ bị giữ lại tại vách cao, biến Zai thành một hố nước nhỏ, giữ nước lâu hơn cho hạt giống nảy mầm phát triển giữa lớp đất màu mỡ.Người dân đang đào những hố Zai vào mùa khô, chuẩn bị sẵn sàng đón những cơn mưa đến.Mùa mưa đến, những hạt giống nảy mầm thành cây con tươi tốt, với chất dinh dưỡng và nước đầy đủ. Trong hình trên, sau một cơn mưa, nước chảy qua hàng rào đá được giữ lại, thấm ướt từng hố Zai.Hình chụp tại Burkina Faso 30 năm trước và hiện tại , vùng đất hoang hóa nay đã trở lại thành ruộng vườn xanh mơn mởn.Yacouba Sawadogo đang truyền thụ phương pháp canh tác của mình cho những người khác và không ngừng nghiên cứu cải tiến qua từng năm.
Người ta ước tính rằng, áp dụng phương pháp của Yacouba Sawadogo, người dân Burkina Faso đã biến hơn 10,000 ha đất hoang ở vùng rìa sa mạc trở thành đất nông nghiệp xanh tốt. Con số đó, chắc chắn sẽ không dừng lại khi nhiều quốc gia láng giềng đang bắt đầu học tập áp dụng. Thay mặt cho nhân loại, xin cảm ơn ông Yacouba Sawadogo – Người đàn ông đã dừng bước sa mạc.
